گلوکز پلاسمای ناشتا

این آزمایش یک تست غربالگری برای افراد 35 سال به بالا است که هر سه سال یک‌بار تجویز می‌شود. علاوه‌بر آن، برای افرادی که علائم دیابت یا فاکتورهای خطر چندگانه دیابت را دارند، نیز این آزمایش کاربرد دارد. گرسنگی طولانی‌مدت باعث تحریک هورمونی به‌نام گلوکاگن می‌شود، که توسط پانکراس تولید شده و باعث ترشح گلوکز از کبد به جریان خون می‌شود. اگر دیابت نداشته باشید، بدن با تولید انسولین به این ترشح گلوکز به جریان خون پاسخ می‌دهد، که از هایپرگلایسمی یا افزایش قندخون جلوگیری می‌شود. اما اگر بدن نتواند انسولین کافی تولید کند، یا نتواند به طرز صحیحی به انسولین پاسخ دهد، سطح قند خون ناشتا بالا خواهد ماند.

این آزمایش نه تنها برای تشخیص دیابت، بلکه برای جلوگیری از آن نیز انجام می‌شود.

در تشخیص دیابت، آزمایش قندخون ناشتا ممکن است به تنهایی انجام شود یا همراه با یک یا دو آزمایش زیر انجام شود:

• آزمایش تحمل گلوکز تصادفی
• آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)، که سطح گلوکز خون را پس از خوردن نوشیدنی غنی از گلوکز (شیرین)، پس از گذشت مدت زمان مشخصی اندازه‌گیری می‌کند.
• هموگلوبین A₁C، که میانگین سطح گلوکز خون را طی دو الی سه ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند.

اگر  پزشک آزمایش گلوکز پلاسمای ناشتا را به دلیل وجود علائم دیابت در فرد تجویز کند، لازم است برای تایید نتایج، آزمایش در زمان دیگری تکرار شود. گاهی به جای تکرار آزمایش گلوکز پلاسمای ناشتا، پزشک آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) یا هموگلوبین A1c را تجویز می‌کند.

آزمایش گلوکز پلاسمای ناشتا، دقیق بوده و حساسیت بیشتری نسبت به آزمایش HbA1C دارد، اما حساسیت آن به اندازه آزمایش استاندارد تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) نیست.

اگر آزمایش به جای صبح، بعد از ظهر انجام شود، نتیجه آزمایش سطح گلوکز پلاسمای ناشتا، کمتر از حد نرمال را نشان خواهد داد. اگر فاصله‌ی زمانی زیادی بین نمونه‌گیری و تحلیل نمونه توسط آزمایشگاه وجود داشته باشد، نتیجه آزمایش به‌طور کاذب کم خواهد بود. نتیجه آزمایش همچنین می‌تواند تحت تاثیر شرایط پزشکی قبلی یا کنونی یا عادت‌های شخصی مثل سیگار کشیدن و ورزش  قرار بگیرد. پزشک هنگام تفسیر نتایج، همه‌ی سوابق پزشکی فرد را در نظر می‌گیرد.

افزایش گلوکز پلاسما در حالت ناشتا می‌تواند دلایل دیگری به جز دیابت داشته باشد، که عبارتند از:

• سندروم کوشینگ
• پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری
• پانکراتیت یا التهاب پانکراس
• سپسیس
• انفارکتوس میوکارد یا سکته‌ی قلبی

پزشک علائم بیمار را بررسی می‌کند و در صورت لزوم برای رد این بیماری‌ها، آزمایش‌های دیگری را تجویز می‌کند.

سطح پایین گلوکز پلاسما علاوه بر هیپوگلایسمی می‌تواند به دلیل شرایط زیر باشد:

• هیپوگلیسمی یا کاهش قند خون واکنشی (پس از مصرف غذا)
• نارسایی کبدی یا کلیوی
• تومورهای پانکراسی مانند انسولینوم (insulinomas)، در این حالت سطح گلوکز پلاسمای ناشتا کمتر از 55 mg/dL بوده و علائم برزو پیدا می‌کنند.
• کم‌کاری هیپوفیز (Hypopituitarism) یک شرایط نادر است که مشخصه‌ی آن کاهش تولید هورمون‌ها است.
• سندروم سوء جذب